Drzewo życia

Isfahan, 1 poł. XX w., Dywany perskie tudzież..

Qom (Qum), I poł. XX w., Dywany perskie tudzież..

W mitycznej geografii zoroastryzmu, głównej religii przedislamskiego Iranu, centralne miejsce zajmuje drzewo kosmiczne rosnące pośrodku oceanu Wourukasza. Rodzi ono nasiona wszystkich dobroczynnych roślin świata i leczy wszelkie choroby. Stanowi zatem archetyp świata roślinnego, który dzięki drzewu może się odradzać. Mityczny ptak Simorq – uosobienie mądrości – co roku strząsa nasiona, które wraz z deszczem spadają na ziemię. Nieopodal drzewa życia rośnie święta roślina – Biały Hom, archetyp rośliny ofiarnej używanej przez Indoirańczyków (awest. „haoma”, średniopers. „hom”, ind. „soma

„). Znamienne, że ta roślina określana jest jako „dracht”, co stanowi średnioperski odpowiednik nowoperskiego słowa „deracht” – drzewo.

Drzewo, jako symbol łączy różne wymiary egzystencji – korzeniami tkwi w ziemi, z której czerpie wodę, króluje w świecie roślinnym, jego konary przyciągają ptaki – zwierzęta najwyższego Boga Ahuramazdy, które w starych wierzeniach pośredniczyły między światem ludzkim i boskim.

Czytaj dalej

Dywany ogrodowe

Tebriz, pocz. XX wieku

Kobierzec „krakowsko-paryski”, Tebriz, XVI w, Wawel

Kobierzec ogrodowy to jeden z najstarszych rodzajów kompozycji na dywanach perskich. Od średniowiecznego historyka Tabariego dowiadujemy się, że tego typu tkaniny zdobiły perskie pałace już w VII wieku w czasie najazdu arabskiego. Kompozycja ogrodowa jest równie rozpowszechniona w cieszących się renomą w całej Europie XVI czy XVII wiecznych kobiercach Polonaise, jak i w dzisiejszych wyrobach koczowniczych. Dywan ogrodowy jak żadna inna forma doskonale mówi, czym jest w sensie symbolicznym dywan porządku świata. Bowiem jak perski ogród, dywan ogrodowy miał pierwotnie funkcję sakralną – odwzorowywał boski porządek na ziemi. Nie bez powodu tak wiele języków zapożyczyło stare irańskie słowo „ogród” (awestyjskie „pairidaeza”, staroperskie „paridaida„) nadając mu znaczenie „raj” (grec. paradeisoi, łac. paradisus, ang. paradise, franc. paradis, hebr. pardes, łac. ferdous).

Czytaj dalej